ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مجموعهای گسترده و پیچیده از ویروسها با بیش از ۲۰۰ نوع مختلف است که هر یک ویژگیها و تأثیرات منحصربهفردی بر سلامت انسان دارند. در میان این انواع، گروهی خاص بهعنوان انواع پرخطر HPV شناخته میشوند، زیرا ارتباط مستقیمی با بیماریهای جدی، بهویژه سرطانهای دهانه رحم، مقعد، حلق و آلت تناسلی دارند. این ویروسها، که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مراجع بینالمللی سلامت بهدقت نظارت میشوند، میتوانند بهصورت خاموش در بدن باقی بمانند و سالها بدون علامت، زمینهساز تغییرات سلولی خطرناک شوند.
شناخت دقیق این انواع پرخطر، راههای انتقال، و روشهای پیشگیری و درمان، گامی حیاتی در حفظ سلامت عمومی است. در این راستا، مکملهای AHCC (Active Hexose Correlated Compound)، که از قارچ شیتاکه استخراج میشوند، بهعنوان یک راهکار طبیعی و مؤثر برای تقویت سیستم ایمنی و کمک به مقابله با ویروس HPV مورد توجه قرار گرفتهاند. سایت راد ویتامین (radvitamin.com) بهعنوان منبعی معتبر، امکان تهیه مکملهای AHCC با تضمین اصالت و کیفیت را فراهم کرده است و گزینهای مطمئن برای افرادی است که به دنبال حمایت از سیستم ایمنی خود در برابر این ویروس هستند.
ویروس HPV نوع ۱۶ و ۱۸؛ اصلیترین عوامل سرطانزا
در میان تمام انواع ویروس پاپیلومای انسانی، HPV ۱۶ و HPV ۱۸ سرطانزاترین هستند، به این معنا که بالاترین پتانسیل را برای ایجاد سرطان دارند. این دو نوع مستقیماً مسئول حدود ۷۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان هستند. بهویژه، HPV ۱۶ نوع غالب در کارسینوم سلول سنگفرشی دهانه رحم است، در حالی که HPV ۱۸ بیشتر در آدنوکارسینوم دهانه رحم یافت میشود. هر دو نوع نقش مهمی در ایجاد سایر سرطانهای آنوژنیتال و حلقی ایفا میکنند.
عفونت مداوم با هر یک از انواع HPV ۱۶ یا ۱۸ میتواند منجر به نئوپلازی داخلاپیتلیال دهانه رحم با درجه بالا (CIN2 یا CIN3) شود، وضعیتی پیشسرطانی که اغلب پیش از سرطان تهاجمی ایجاد میشود. توانایی آنها در فرار از نظارت ایمنی و ادغام در ژنوم میزبان، آنها را در مقایسه با دیگر انواع بهطور استثنایی خطرناک میکند. واکسنهایی مانند گارداسیل ۹ بهطور خاص برای محافظت در برابر این انواع پرخطر طراحی شدهاند، زیرا نقش برجستهای در بار جهانی سرطان دارند.
سایر انواع پرخطر HPV با پتانسیل سرطانزایی بالا
علاوه بر انواع ۱۶ و ۱۸، چندین نوع پرخطر HPV دیگر نیز بر اساس دادههای سلامت جهانی خطرناک تلقی میشوند. این انواع ارتباط مداومی با ضایعات پیشسرطانی و انواع مختلف سرطان نشان دادهاند، اگرچه شیوع آنها بهطور کلی کمتر است:
- HPV ۳۱
- HPV ۳۳
- HPV ۳۵
- HPV ۳۹
- HPV ۴۵
- HPV ۵۱
- HPV ۵۲
- HPV ۵۶
- HPV ۵۸
- HPV ۵۹
اگرچه این انواع نسبت به ۱۶ و ۱۸ کمتر شایع هستند، اما همچنان در تعداد قابلتوجهی از سرطانهای دهانه رحم، واژن، ولو، مقعد و حلق یافت میشوند. برای مثال، HPV ۳۱ و ۳۳ اغلب در ضایعات دهانه رحم با درجه بالا، بهویژه در جمعیتهایی که فقط با واکسنهای دوظرفیتی ایمنسازی شدهاند، شناسایی میشوند. HPV ۴۵ ارتباط قابلتوجهی با آدنوکارسینومها دارد، مشابه HPV ۱۸. این انواع همگی در گروه ۱ سرطانزاهای طبقهبندیشده توسط آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان (IARC) قرار دارند که بر اهمیت بالینی و نیاز به غربالگری و پیشگیری تأکید میکند.
ارتباط HPV پرخطر با سرطان دهانه رحم، مقعد و گلو
عفونت پرخطر HPV، بهویژه عفونت مداوم، عامل کلیدی در ایجاد چندین نوع سرطان است. در ادامه، ارتباط آن با نواحی مختلف بدن توضیح داده میشود:
سرطان دهانه رحم: HPV عامل ضروری سرطان دهانه رحم است، به این معنا که بدون عفونت HPV، سرطان دهانه رحم بهندرت رخ میدهد. انواع پرخطر، بهویژه ۱۶ و ۱۸، سلولهای اپیتلیال سالم دهانه رحم را طی چند سال به سلولهای بدخیم تبدیل میکنند. آزمایشهای منظم پاپاسمیر و تست DNA HPV میتوانند تغییرات پیشسرطانی را زودهنگام تشخیص دهند و خطر پیشرفت به سرطان را بهطور قابلتوجهی کاهش دهند.
سرطان مقعد: سرطان مقعد مرتبط با HPV در حال افزایش است، بهویژه در افراد با نقص ایمنی و مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند (MSM). HPV ۱۶ در تا ۹۰ درصد موارد سرطان مقعد شناسایی میشود، که باعث میشود واکسیناسیون و سیتولوژی منظم مقعد اقدامات پیشگیرانه حیاتی برای جمعیتهای پرخطر باشند.
سرطان حلق (اوروفارنکس): HPV ۱۶ بهعنوان یکی از علل اصلی سرطانهای حلقی، بهویژه در لوزهها و پایه زبان، ظاهر شده است. برخلاف سرطانهای حلقی مرتبط با دخانیات، سرطانهای حلقی HPV مثبت اغلب افراد جوانتر و غیرسیگاری را تحت تأثیر قرار میدهند و معمولاً نتایج بقای بهتری دارند. با این حال، تشخیص زودهنگام به دلیل علائم ظریف دشوار است، که باعث میشود آگاهی و واکسیناسیون اهمیت بیشتری پیدا کنند.
نشانهها و علائم عفونت با انواع پرخطر HPV
عفونتهای پرخطر HPV اغلب بدون علامت هستند، به این معنا که ممکن است برای ماهها یا حتی سالها هیچ نشانه قابلمشاهدهای نداشته باشند. این ماهیت خاموش باعث میشود غربالگری منظم، بهویژه برای زنان، ضروری باشد. هنگامی که علائم ظاهر میشوند، معمولاً ناشی از تغییرات سلولی پیشرفته به دلیل عفونت مداوم هستند.
در زنان، علائم اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی غیرطبیعی واژن، بهویژه پس از رابطه جنسی
- ترشحات غیرعادی واژن
- درد لگنی که به قاعدگی مربوط نیست
در مردان، اگرچه علائم نادرتر هستند، سرطانهای مرتبط با HPV (بهویژه حلقی یا مقعدی) میتوانند بهصورت زیر ظاهر شوند: - گلو درد مداوم
- دشواری در بلع
- توده در گردن یا گلو
- خونریزی یا درد مقعدی
زگیلهای تناسلی معمولاً توسط انواع کمخطر (مانند HPV ۶ و ۱۱) ایجاد میشوند، نه انواع پرخطر. با این حال، هر ضایعه مداوم در ناحیه تناسلی یا دهانی باید ارزیابی شود.
راههای انتقال ویروس HPV پرخطر و دوره نهفتگی آن
HPV پرخطر عمدتاً از طریق تماس پوست به پوست جنسی منتقل میشود، نه فقط از طریق رابطه جنسی نفوذی. این شامل موارد زیر است:
- رابطه جنسی واژینال و مقعدی
- رابطه جنسی دهانی
- تماس تناسلی به تناسلی بدون نفوذ
مسیرهای انتقال کمتر شایع اما ممکن شامل موارد زیر هستند: - انتقال عمودی از مادر به نوزاد در هنگام زایمان
- ابزارها یا سطوح آلوده مشترک (اگرچه نادر است)
ویروس میتواند از طریق پارگیهای میکروسکوپی پوست وارد شود و در لایه اپیتلیال پایه باقی میماند. دوره نهفتگی برای HPV پرخطر معمولاً از یک ماه تا چند سال متغیر است. اکثر عفونتها ظرف ۱ تا ۲ سال برطرف میشوند، اما عفونت مداوم با انواع پرخطر احتمال تبدیل به سرطان را افزایش میدهد.
حتی افراد بدون علامت میتوانند HPV را منتقل کنند. این موضوع نیاز به واکسیناسیون، روشهای جنسی ایمن و غربالگری منظم را برجسته میکند، بهویژه زیرا روشهای محافظتی مانند کاندوم خطر را کاهش میدهند اما آن را حذف نمیکنند.
آزمایشهای تشخیصی برای شناسایی HPV پرخطر
تشخیص HPV پرخطر به آزمایشهای آزمایشگاهی خاص نیاز دارد، بهویژه زیرا عفونت اغلب خاموش است. قابلاعتمادترین ابزارهای تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
تست DNA HPV: این تست DNA ویروسی از انواع پرخطر HPV را شناسایی میکند. اغلب در زنان بالای ۳۰ سال، همراه با پاپاسمیر (تست مشترک)، برای ارزیابی خطر سرطان دهانه رحم استفاده میشود.
پاپاسمیر (تست پاپانیکولا): این تست سیتولوژیکی تغییرات غیرطبیعی سلولی در دهانه رحم را شناسایی میکند. اگرچه ویروس را مستقیماً تشخیص نمیدهد، نشان میدهد که آیا HPV باعث تغییرات پیشسرطانی مانند CIN1 تا CIN3 شده است.
ژنوتایپینگ HPV: این روش پیشرفته نوع دقیق HPV موجود، مانند ۱۶، ۱۸ یا سایرین را تعیین میکند. برای ارزیابی شدت خطر و هدایت مدیریت بیمار مفید است.
کولپوسکوپی: اگر تست پاپ یا تست HPV ناهنجاریهایی نشان دهد، کولپوسکوپی برای بررسی بصری دهانه رحم با استفاده از ابزار بزرگنمایی انجام میشود. در طی این روش میتوان بیوپسی برای تحلیل هیستولوژیکی گرفت.
برای مردان و جمعیتهای پرخطر (مانند MSM، افراد HIV مثبت)، پاپاسمیر مقعدی و تستهای سواب HPV ممکن است در محیطهای بالینی استفاده شوند. این رویکردهای تشخیصی با هم امکان تشخیص زودهنگام، درمان بهموقع و پیشگیری از سرطانهای مرتبط با HPV را فراهم میکنند.
نقش واکسن HPV در پیشگیری از ابتلا به انواع پرخطر
واکسیناسیون HPV مؤثرترین روش برای پیشگیری از عفونت با انواع پرخطر ویروس، بهویژه HPV ۱۶ و ۱۸، است که مسئول اکثر سرطانهای مرتبط با HPV هستند. واکسنهای موجود—گارداسیل ۹، سرویکس و نسخههای اولیه گارداسیل—برای ایجاد ایمنی قبل از مواجهه طراحی شدهاند، بهطور ایدهآل در دوران نوجوانی تجویز میشوند.
گارداسیل ۹ در برابر نه نوع HPV محافظت میکند، شامل هفت نوع پرخطر (۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸) و دو نوع کمخطر مسئول زگیلهای تناسلی (۶ و ۱۱). برای دختران و پسران، واکسیناسیون زمانی که قبل از شروع فعالیت جنسی، معمولاً در سنین ۱۱ تا ۱۲ سال، انجام شود، مؤثرتر است.
مطالعات نشان میدهند که افراد واکسینهشده خطر قابلتوجهی کمتری برای ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم، ضایعات مقعدی و عفونتهای HPV دهانی دارند. نکته مهم این است که واکسن عفونتهای موجود را درمان نمیکند—این یک اقدام پیشگیرانه است. به همین دلیل واکسیناسیون زودهنگام برای محافظت بلندمدت حیاتی است.
درمان و مدیریت عفونت ناشی از HPV پرخطر
در حال حاضر هیچ درمانی برای خود ویروس HPV پس از ابتلا وجود ندارد، اما پیامدهای سلامتی آن را میتوان با پیگیری مناسب بهطور مؤثر مدیریت کرد. درمان بر رسیدگی به تغییرات سلولی غیرطبیعی و نظارت بر علائم اولیه سرطان تمرکز دارد. استراتژیهای کلیدی مدیریت شامل موارد زیر هستند:
- نظارت: اکثر عفونتهای HPV ظرف دو سال بهطور طبیعی برطرف میشوند. معاینات منظم تشخیص زودهنگام عفونت مداوم را تضمین میکنند.
- کرایوتراپی یا LEEP: برای ضایعات پیشسرطانی دهانه رحم، درمانهایی مانند کرایوجراحی، لیزر درمانی یا روش برش الکتروجراحی حلقهای (LEEP) مؤثر هستند.
- درمانهای موضعی: برخی ضایعات خارجی (مانند زگیلهای مقعدی یا دهانه رحم، اگرچه در انواع پرخطر کمتر شایع هستند) میتوانند با ایمیکوئیمود یا اسید تریکلرواستیک درمان شوند.
- پیگیری کولپوسکوپی و بیوپسی: برای ضایعات مداوم یا با درجه بالا، ارزیابی مکرر برای جلوگیری از پیشرفت سرطان ضروری است.
همکاری نزدیک با متخصص زنان، اورولوژیست یا انکولوژیست مراقبت شخصیسازیشدهای را تضمین میکند، بهویژه برای افرادی با شرایط نقص ایمنی یا عفونتهای بلندمدت.
پیشگیری از ابتلا به انواع پرخطر HPV در مردان و زنان
پیشگیری مسئولیت مشترکی است و نیاز به رویکردی چندجانبه دارد که هر دو جنس را هدف قرار میدهد. در حالی که پیشگیری از سرطان دهانه رحم در زنان مدتهاست مورد تأکید قرار گرفته، آگاهی در مورد سرطانهای مرتبط با HPV در مردان (بهویژه حلقی و مقعدی) به همان اندازه حیاتی است.
استراتژیهای پیشگیری ضروری:
- واکسیناسیون: خط اول دفاع برای پسران و دختران. مردان از طریق کاهش خطر سرطانهای آلت تناسلی، مقعد و گلو و همچنین کاهش انتقال ویروس بهرهمند میشوند.
- استفاده از کاندوم: اگرچه ۱۰۰ درصد محافظ نیست، استفاده مداوم خطر انتقال HPV را کاهش میدهد.
- محدود کردن شرکای جنسی: کاهش تعداد شرکا، مواجهه با ناقلان بالقوه را کاهش میدهد.
- غربالگری منظم: بهویژه برای زنان، پاپاسمیر و تستهای DNA HPV برای تشخیص زودهنگام حیاتی هستند.
- سیستم ایمنی سالم: عادات سبک زندگی مانند رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم و اجتناب از دخانیات به بدن کمک میکنند تا HPV را بهطور طبیعی دفع کند.
آموزش و کمپینهای سلامت عمومی باید هر دو جنس را بهطور برابر هدف قرار دهند تا گسترش HPV و پیامدهای بلندمدت آن کنترل شود.
اهمیت غربالگری منظم برای تشخیص زودهنگام سرطانهای مرتبط با HPV
غربالگری نقش حیاتی در تشخیص سرطان در مرحلهای که درمان مؤثرتر است، ایفا میکند. عفونتهای با انواع پرخطر HPV ممکن است تا مراحل پیشرفته علائمی نشان ندهند، بهویژه در سرطانهای دهانه رحم، مقعد و گلو. به همین دلیل غربالگری ساختاریافته ضروری است.
برای زنان:
- پاپاسمیر (هر ۳ سال) از سن ۲۱ سالگی.
- تست DNA HPV (هر ۵ سال) یا تست مشترک با پاپ از سن ۳۰ سالگی.
- کولپوسکوپی در موارد یافتههای غیرطبیعی.
برای مردان (بهویژه MSM و افراد HIV مثبت): - سیتولوژی مقعدی یا سوابها در گروههای پرخطر.
- معاینات بصری دهانی در مردان در معرض خطر سرطان حلق.
شناسایی زودهنگام ضایعات پیشسرطانی امکان مداخلات کمتهاجمی را فراهم میکند و از توسعه سرطان کامل جلوگیری میکند. در کشورهایی با برنامههای غربالگری سازمانیافته، بروز سرطان دهانه رحم بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته است، که تأثیر قدرتمند آن را نشان میدهد.
آمار جهانی و ایران در مورد شیوع انواع پرخطر HPV
عفونتهای پرخطر HPV در تمام قارهها شایع هستند، اما شیوع آنها بسته به عوامل جغرافیایی، اجتماعی-اقتصادی و مراقبتهای بهداشتی متفاوت است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین میزند که بیش از ۲۹۰ میلیون زن به HPV مبتلا هستند و بیش از ۸۵ درصد مرگومیرهای ناشی از سرطان دهانه رحم در کشورهای با درآمد پایین و متوسط رخ میدهد که به دلیل دسترسی محدود به واکسیناسیون و برنامههای غربالگری است.
شیوع جهانی
- HPV ۱۶ و ۱۸ بهتنهایی مسئول حدود ۷۰ درصد کل موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان هستند.
- در کشورهای توسعهیافته با برنامههای غربالگری قوی، مانند فنلاند یا استرالیا، نرخ سرطانهای مرتبط با HPV بهطور قابلتوجهی در حال کاهش است.
- در مقابل، آفریقای زیرصحرا، جنوب آسیا و بخشهایی از آمریکای لاتین بالاترین بار HPV را گزارش میکنند، با شیوع عمومی HPV پرخطر بین ۱۵ تا ۳۰ درصد در زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله.
HPV در ایران - مطالعات در ایران نشاندهنده افزایش شیوع HPV پرخطر، بهویژه در زنان زیر ۳۵ سال است.
- شایعترین انواع شناساییشده در ایران HPV ۱۶، ۱۸، ۳۱ و ۵۲ هستند.
- یک متاآنالیز از جمعیتهای ایرانی شیوع HPV پرخطر را بین ۷ تا ۱۰ درصد در زنان با سیتولوژی طبیعی و تا ۵۵ درصد در افرادی با پاپاسمیر غیرطبیعی گزارش کرده است.
- آگاهی عمومی پایین، دسترسی محدود به واکسیناسیون و موانع فرهنگی برای بحث باز چالشهای مهمی در کنترل HPV هستند.
آموزش HPV، دسترسی به غربالگری منظم و برنامههای ملی واکسیناسیون برای کاهش بار آینده سرطانهای مرتبط با HPV در ایران به فوریت مورد نیاز است.
نکات کلیدی برای افزایش آگاهی عمومی درباره HPV پرخطر
افزایش آگاهی عمومی سنگ بنای پیشگیری از HPV است. با توجه به خاموش بودن بسیاری از عفونتها، توانمندسازی افراد با دانش میتواند زندگیها را نجات دهد. اینها مهمترین نکاتی هستند که همه باید درک کنند:
- HPV شایع است: اکثر افراد فعال جنسی در مقطعی از زندگی خود، حتی با یک شریک، در معرض HPV قرار میگیرند.
- انواع پرخطر میتوانند سرطان ایجاد کنند: بهویژه HPV ۱۶ و ۱۸، که به شدت با سرطانهای دهانه رحم، مقعد و گلو مرتبط هستند.
- واکسن وجود دارد: ایمن، مؤثر و محافظتی وقتی زود، بهطور ایدهآل قبل از شروع فعالیت جنسی، تجویز شود.
- همه جنسیتها را تحت تأثیر قرار میدهد: HPV فقط یک مسئله سلامت زنان نیست. مردان نیز در معرض خطر سرطانهای گلو و مقعد هستند.
- غربالگری زندگیها را نجات میدهد: پاپاسمیر منظم و تست HPV میتوانند تغییرات پیشسرطانی را زودهنگام تشخیص دهند.
- HPV همیشه قابلمشاهده نیست: شما میتوانید ویروس را بدون علائم یا زگیل حمل یا منتقل کنید.
- کاندومها خطر را کاهش میدهند اما حذف نمیکنند: تماس پوست به پوست همچنان میتواند ویروس را گسترش دهد.
- HPV نشانه خیانت نیست: ویروس میتواند سالها قبل از تشخیص نهفته بماند.
کمپینهای سلامت عمومی باید بر رفع انگ HPV، ترویج واکسیناسیون زودهنگام و تشویق غربالگری منظم تمرکز کنند—بهویژه در جوامعی که اطلاعات نادرست و سکوت در مورد سلامت جنسی موانع پیشرفت باقی میمانند.
نتیجهگیری
انواع پرخطر HPV، بهویژه ۱۶ و ۱۸، عامل اصلی سرطانهای مرتبط با این ویروس هستند و پیشگیری از طریق واکسیناسیون و غربالگری منظم حیاتی است. آگاهی عمومی، بهویژه در ایران با شیوع رو به رشد، باید افزایش یابد. برنامههای ملی واکسیناسیون و غربالگری میتوانند بار سرطان را کاهش دهند. آموزش و رفع انگ سلامت جنسی کلید کنترل HPV است. اقدامات زودهنگام زندگیها را نجات میدهد.
سوالات متداول انواع پرخطر HPV
نوع پرخطر HPV چیست؟
انواع پرخطر HPV آنهایی هستند که میتوانند سرطان ایجاد کنند، بهویژه HPV ۱۶ و ۱۸، که مسئول اکثر سرطانهای دهانه رحم، مقعد و گلو هستند.
آیا مردان میتوانند از HPV پرخطر به سرطان مبتلا شوند؟
بله. HPV پرخطر میتواند منجر به سرطانهای آلت تناسلی، مقعد و حلق در مردان شود، بهویژه HPV ۱۶.
آیا واکسن HPV در برابر انواع پرخطر محافظت میکند؟
بله. واکسنهایی مانند گارداسیل ۹ در برابر چندین نوع پرخطر، از جمله ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ محافظت میکنند.
آیا میتوان HPV پرخطر را پس از ابتلا از بین برد؟
هیچ درمانی برای ویروس وجود ندارد، اما اکثر افراد آن را ظرف ۱ تا ۲ سال بهطور طبیعی دفع میکنند. عفونتهای مداوم نیاز به نظارت پزشکی دارند.
HPV پرخطر چگونه تشخیص داده میشود؟
از طریق تست DNA HPV، پاپاسمیر و ژنوتایپینگ. این روشها ویروس و اثرات آن بر بافتهای دهانه رحم یا سایر بافتها را زودهنگام تشخیص میدهند.
آیا HPV پرخطر از طریق جنسی منتقل میشود؟
بله، از طریق تماس پوست به پوست، از جمله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل میشود. این شایعترین بیماری مقاربتی در جهان است.
آیا کاندومها در برابر HPV مؤثر هستند؟
آنها خطر را کاهش میدهند اما محافظت کامل ارائه نمیدهند، زیرا HPV میتواند نواحیای که کاندوم پوشش نمیدهد را آلوده کند.
آیا مردان هم باید واکسن HPV دریافت کنند؟
بله. این واکسن مردان را در برابر سرطانهای مرتبط با HPV محافظت میکند و انتقال به شرکا را کاهش میدهد، که سلامت عمومی را بهبود میبخشد.
آیا عفونت HPV مادامالعمر است؟
نه همیشه. در بسیاری از موارد، بدن عفونت را برطرف میکند. با این حال، HPV پرخطر مداوم میتواند در صورت عدم مدیریت به سرطان منجر شود.
چرا غربالگری زودهنگام اینقدر مهم است؟
زیرا HPV اغلب بدون علامت است، غربالگری زودهنگام میتواند تغییرات پیشسرطانی را قبل از تبدیل به سرطانهای خطرناک تشخیص دهد.